Podatnik, który prowadzi ewidencję podatkową na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów zobligowany jest do zamknięcia tej księgi na koniec każdego roku podatkowego i do sporządzenia spisu z natury.
Spis z natury nalezy rozpocząć od:
- określenia dnia, na który dokonywany jest spis,
- wyznaczenia daty rozpoczęcia spisu,
- określenia zakres spisu (np. towary handlowe podatnika),
- powołania komisji,
- oraz przygotowania kompletu arkuszy spisowych,
Spisem z natury obejmujesz:
- towary handlowe, również te w drodze - są to wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym; towarami handlowymi są również produkty uboczne uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej,
- materiały (surowce) podstawowe - są to materiały, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu; do materiałów podstawowych zalicza się również materiały stanowiące część składową (montażową) wyrobu lub ściśle z wyrobem złączone (np. opakowania - puszki, butelki) oraz opakowania wysyłkowe wielokrotnego użytku (np. transportery, palety), jeżeli opakowania te nie są środkami trwałymi,
- materiały pomocnicze - są to materiały niebędące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości,
- półwyroby, produkcja w toku - tzw. produkcja niezakończona lub produkcja w toku są to niegotowe jeszcze produkty własnej produkcji, a także wykonywane roboty, usługi przed ich ukończeniem,
- wyroby gotowe - są to wyroby własnej produkcji, których proces przerobu został całkowicie zakończony, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno-kartograficzne, zakończone roboty, w tym także budowlane,
- braki - są to nieodpowiadające wymaganiom technicznym wyroby własnej produkcji, całkowicie wykończone bądź też doprowadzone do określonej fazy produkcji; brakami są również towary handlowe, które na skutek uszkodzenia lub zniszczenia w czasie transportu bądź magazynowania utraciły częściowo swą pierwotną wartość,
- odpady - są to materiały, które na skutek procesów technologicznych lub na skutek zniszczenia albo uszkodzenia utraciły całkowicie swą pierwotną wartość użytkową.
- towary obce znajdujące się w twoim zakładzie – jednak one nie podlegają wycenie; takie towary musisz ująć wyłącznie ilościowo z podaniem, czyją stanowią własność.
Spis z natury powinien zawierać co najmniej następujące dane:
- imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwa firmy),
- datę sporządzenia spisu,
- numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,
- szczegółowe określenie towaru i innych inwentaryzowanych składników,
- jednostkę miary,
- ilość stwierdzoną w czasie spisu,
- cenę w złotych i groszach za jednostkę miary,
- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,
- łączną wartość spisu z natury,
- wartość pomniejszenia wynikającego z korekty kosztów z uwagi na brak zapłaty,
- klauzulą „Spis zakończono na pozycji...”,
- podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników).
Spis musisz sporządzić na dzień 31 grudnia – jednak nie oznacza to, że spędzisz „sylwestra” w magazynie/sklepie itp. Spis ten może być też sporządzony np. 2 stycznia, należy jednak pamiętać, że musi on uwzględniać stan na 31 grudnia. Zatem przed sporządzeniem spisu nie powinieneś prowadzić działalności w nowym roku.
Wszystkie wpisy na arkuszach spisu z natury muszą być dokonywane w sposób trwały (niepozwalający na ich wymazanie, np. długopisem). Biorąc pod uwagę, że arkusze spisowe są dokumentami księgowymi, zaistniałe w nich błędy poprawia się poprzez skreślenie błędnej treści lub kwoty, z utrzymaniem czytelności skreślonych wyrażeń, wpisanie treści poprawne, daty dokonanie poprawki oraz złożenie podpisu uprawnionej osoby. Niedopuszczalne jest dokonywanie w dowodach księgowych wymazywania i przeróbek.
Po dokonaniu spisu – tj. po ustaleniu stanu ilościowego - jesteś zobligowany do dokonania wyceny spisanych składników majątku najpóźniej w terminie 14 dni od dnia jego zakończenia. Oznacza to, że ustalenie jego wartości powinno mieć miejsce najpóźniej w dniu 14 stycznia następnego roku. Sposób wyceny składników majątku objętych spisem z natury został opisany w § 29 r.p.k.p.r. Zgodnie z tym przepisem, podatnik jest obowiązany wycenić:
- materiały i towary handlowe są wyceniane według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia;
- półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe i braki własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia,
- odpady użytkowe, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania;
- niesprzedane wartości dewizowe wycenia się według cen zakupu z dnia sporządzenia spisu, a w dniu kończącym rok podatkowy – według cen zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski w dniu kończącym rok podatkowy;
- wartość rzeczy zastawionych – według ich wartości rynkowej;
- przy działalności usługowej i budowlanej produkcję niezakończoną wycenia się według kosztów wytworzenia, z tym że nie może to być wartość niższa od kosztów materiałów bezpośrednich zużytych do produkcji niezakończonej;
- produkcję zwierzęcą objętą spisem z natury wycenia się według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, z uwzględnieniem gatunku, grupy i wagi zwierząt.
Cena zakupu to cena, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o podatek od towarów i usług podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną o rabaty, opusty, inne podobne obniżenia, zaś w przypadku otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku – wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika;
Cenę nabycia to cena zakupu składnika majątku powiększoną o koszty uboczne związane z zakupem towarów i składników majątku do chwili złożenia w magazynie, według ich cen zakupu, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku oraz ubezpieczenia w drodze;
Koszt wytworzenia to wszelkie koszty związane bezpośrednio i pośrednio z przerobem materiałów, wykonywaniem usług lub pozyskaniem (wydobyciem) kopalin, z wyłączeniem kosztów sprzedaży wyrobów gotowych i usług.
Sporządzony przez ciebie spis z natury wpłynie na twój roczny wynik podatkowy – w tym celu musisz wpisać go do podatkowej księgi przychodów i rozchodów jeśli sam prowadzisz księge lub przekazać do biura rachunkowego z którym masz podpisaną umowę o świadczenie usług księgowych.
O spisie rocznym nie informujesz naczelnika urzędu skarbowego a samego spisu nie załączasz do zeznania rocznego tylko w przypadku, gdy decydujesz się na dokonanie spisu z natury w innym terminie niż na dzień 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej, musi pamiętać, że jest zobowiązany do zawiadomienia o tym w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego, w terminie co najmniej siedmiu dni przed datą sporządzenia tego spisu.